- Zastrzeżenie PESEL blokuje zawarcie kredytu lub pożyczki bez Twojej zgody, a Alerty BIK informują w czasie rzeczywistym o zapytaniach i zmianach w BIK – razem znacząco ograniczają ryzyko wyłudzeń.
- Największa korzyść: od 01/06/2024 r. banki, SKOK-i, firmy pożyczkowe i wybrane inne podmioty mają obowiązek sprawdzić rejestr zastrzeżonych PESEL przed zawarciem umowy; kredyt mimo blokady nie rodzi roszczeń wobec ofiary.
- Największe ryzyko: zastrzeżenie PESEL nie obejmuje wszystkich umów cywilnych, a fałszywe SMS-y „na BIK/mObywatel” służą phishingowi.
- Najlepszy pierwszy krok: dziś ustaw stałe zastrzeżenie PESEL w mObywatel/gov.pl, następnie włącz Alerty BIK (SMS + e-mail) i skonfiguruj 2FA w banku.
Alerty BIK aktywujesz w serwisie BIK, a darmowe zastrzeżenie PESEL włączysz jednym kliknięciem w aplikacji mObywatel lub na gov.pl. Od 01/06/2024 r. instytucje finansowe muszą honorować aktywną blokadę przy zawieraniu kredytów i pożyczek. Połączenie obu narzędzi daje blokadę formalną i powiadomienie 24/7, dzięki czemu reagujesz w ciągu minut. Chcesz gotową ścieżkę, ceny i scenariusze działania? Poniżej masz pełny przewodnik.
Warianty rozwiązań w skrócie – jakie masz opcje?
| Opcja | Kiedy wybrać | Zalety | Wady | Największe ryzyko |
|---|---|---|---|---|
| Tylko zastrzeżenie PESEL | Chcesz darmowej blokady umów kredytowych/pożyczek | 0 zł, działa ustawowo, szeroka adopcja w finansach | Brak powiadomień, nie obejmuje wszystkich umów | Fałszywe poczucie pełnej ochrony bez Alertów |
| Tylko Alerty BIK | Chcesz natychmiastowych SMS/e-mail o zapytaniach | Powiadomienia 24/7, monitoring darknetu, nazwa instytucji | Płatne, nie blokują umowy | Zgłoszenie „po fakcie”, jeśli zignorujesz alert |
| PESEL + Alerty BIK | Chcesz blokady formalnej i szybkiej reakcji | Najlepsze pokrycie ryzyka, szybka ścieżka interwencji | Koszt alertów, wymaga konfiguracji | Phishing podszywający się pod BIK/mObywatel |
Rekomendacja warunkowa: gdy chcesz ochrony bez kosztu, zacznij od zastrzeżenia PESEL, a dla realnej kontroli w czasie rzeczywistym dołóż Alerty BIK.
Jak włączyć alerty BIK krok po kroku i gdzie je aktywować w aplikacji lub na stronie?
W skrócie: rejestrujesz konto w BIK, kupujesz Alerty BIK, potwierdzasz telefon i e-mail, a następnie włączasz powiadomienia SMS i e-mail.
Wejdź na portal BIK lub do aplikacji „Mój BIK”. Załóż konto, potwierdź tożsamość i wybierz Alerty BIK. Po aktywacji ustaw kanały: SMS i e-mail, aby odbierać ostrzeżenia 24/7. W treści alertu widzisz nazwę instytucji, datę i typ zdarzenia. Włącz monitoring darknetu, aby dostać sygnał o wycieku Twoich danych. Zapisz kontakt BIK w telefonie, żeby SMS nie trafił do spamu.
Jak zastrzec numer PESEL w rejestrze państwowym i czy trzeba potwierdzić zastrzeżenie w mObywatel?
W skrócie: w mObywatel lub na gov.pl ustawiasz PESEL jako zastrzeżony, potwierdzasz operację i od tego momentu status działa od razu.
Uruchom aplikację mObywatel lub zaloguj się na gov.pl, wybierz usługę „Zastrzeż PESEL”, przełącz status na „zastrzeżony” i potwierdź. Interfejs wymaga dodatkowego potwierdzenia, aby uniknąć przypadkowej zmiany. Od 01/06/2024 r. banki, SKOK-i, firmy pożyczkowe oraz inne wybrane instytucje muszą sprawdzić rejestr przed podpisaniem umowy kredytu lub pożyczki. Zapisz potwierdzenie (zrzut lub PDF) w bezpiecznym miejscu.
Co realnie daje zastrzeżenie PESEL i alerty BIK w zapobieganiu wyłudzeniom kredytów i pożyczek?
W skrócie: zastrzeżony PESEL blokuje zawarcie umowy finansowej, a Alerty BIK dają sygnał tu i teraz, czyli zestaw blokada plus informacja.
Zastrzeżony PESEL tworzy obowiązek odmowy zawarcia umowy kredytowej lub pożyczkowej. Jeżeli instytucja udzieli kredytu mimo blokady, nie obciąża ofiary. Alerty BIK wysyłają SMS lub e-mail natychmiast po zapytaniu kredytowym albo zmianie w historii, dzięki czemu wstrzymasz proces przed uruchomieniem środków. Przykład: alert o zapytaniu w firmie pożyczkowej, telefon do BIK i instytucji, prośba o wstrzymanie i potwierdzenie na e-mail, następnie reklamacja.
Alerty BIK działają od momentu aktywacji usługi. Próby wyłudzenia sprzed tej daty sprawdzisz tylko w Raporcie BIK, dlatego po uruchomieniu alertów dobrze jest pobrać raport i porównać go z własną historią kredytową.
Ile kosztują alerty BIK, jakie są pakiety i czym różnią się od bezpłatnego zastrzeżenia PESEL?
W skrócie: Alerty BIK w zakupie jednostkowym kosztują 48 zł rocznie, pakiet BIK 139 zł rocznie, pakiet BIK Max 239 zł rocznie, a zastrzeżenie PESEL pozostaje bezpłatne.
| Produkt | Cena (rocznie) | W składzie | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Alerty BIK | 48 zł | Powiadomienia 24/7, monitoring darknetu | Zakup jednostkowy, dla jednej osoby |
| Pakiet BIK | 139 zł | Alerty BIK z monitoringiem darknetu + 6 Raportów BIK rocznie | Rozszerzona diagnostyka historii kredytowej |
| Pakiet BIK Max | 239 zł | Alerty BIK z monitoringiem darknetu + Raport BIK bez ograniczeń dobowych | Wersja premium z najczęstszą aktualizacją danych |
| Zastrzeżenie PESEL | 0 zł | Blokada umów kredytowych i pożyczkowych | Realizowane w mObywatel lub na gov.pl |
Różnica jest prosta: zastrzeżenie PESEL blokuje zawarcie umowy, natomiast Alerty BIK informują o zdarzeniach i pomagają reagować. Połącz oba rozwiązania, jeśli chcesz mieć ochronę i podgląd zdarzeń w czasie rzeczywistym. Dla kilku osób dostępne są także pakiety rodzinne Bezpieczna Rodzina i Bezpieczna Rodzina Plus, które łączą alerty i raporty dla całej rodziny w cenach z aktualnego cennika BIK.
Jak szybko działają alerty i blokady oraz które instytucje je respektują: banki, firmy pożyczkowe i operatorzy?
W skrócie: Alert BIK przychodzi tuż po zapytaniu do BIK, a status zastrzeżonego PESEL jest sprawdzany na wejściu w finansach, telekomach i u notariuszy przy czynnościach wskazanych w ustawie.
| Podmiot | Obowiązek sprawdzenia | Typowe zastosowanie | Uwaga praktyczna |
|---|---|---|---|
| Bank lub SKOK | TAK | Kredyty, karty kredytowe, wybrane zmiany w umowach | PESEL zastrzeżony oznacza odmowę zawarcia umowy kredytowej lub pożyczkowej. |
| Firma pożyczkowa | TAK | Pożyczki ratalne i krótkoterminowe | Weryfikacja na etapie wniosku o pożyczkę. |
| Operator telekomunikacyjny | TAK, przy czynnościach wskazanych w ustawie | Abonament, sprzęt na raty, wydanie duplikatu karty SIM | Obowiązek ustawowy przy wybranych czynnościach, na przykład przy wydaniu duplikatu SIM. W praktyce warto wymagać sprawdzenia statusu PESEL przy nowych umowach i wysokich zobowiązaniach. |
| Notariusz | TAK, przy czynnościach wymienionych w ustawie | Sprzedaż nieruchomości, ustanowienie hipoteki, wybrane pełnomocnictwa | Chroni przed kradzieżą mieszkania i nadużyciem pełnomocnictw. Przy aktywnym zastrzeżeniu PESEL notariusz nie sporządzi aktu w zakresie objętym przepisami. |
| Umowy cywilne (najem, sprzedaż ruchomości) | Brak obowiązku | Zwykłe czynności prawne | Weryfikuj tożsamość i dokumenty, nie opieraj się tylko na statusie PESEL. |
- T0 min: przychodzi Alert BIK z nazwą instytucji.
- T+5 min: kontaktujesz się z BIK lub instytucją i prosisz o wstrzymanie procesu.
- T+15 min: odbierasz e-mail z potwierdzeniem wstrzymania oraz numerem sprawy.
- T+60 min: składasz reklamację i pobierasz Raport BIK.
Pamiętaj, że w kasie banku status PESEL jest weryfikowany także przy wypłacie gotówki powyżej trzykrotności minimalnego wynagrodzenia. Jeśli zapomnisz odblokować PESEL przed wizytą w oddziale, nie wypłacisz jednorazowo większej kwoty mimo posiadania środków na rachunku.
Jakie są ograniczenia i ryzyka błędnego poczucia bezpieczeństwa przy alertach BIK i zastrzeżeniu PESEL?
W skrócie: zastrzeżenie PESEL i Alerty BIK znacząco ograniczają ryzyko wyłudzeń, ale nie zastępują ostrożności przy umowach cywilnych, logowaniu do banku i obronie przed socjotechniką.
Obszary ryzyka to przede wszystkim umowy cywilne bez obowiązkowej weryfikacji PESEL, socjotechnika i podszywanie się pod instytucje, SIM swap i przejęcie SMS kodów oraz brak aktualnych danych kontaktowych w BIK. Antidotum to stałe zastrzeżenie PESEL, aktywne Alerty BIK, uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA), niskie limity przelewów i powiadomienia o logowaniu do bankowości elektronicznej. Nie wyłączaj blokady PESEL na dłużej niż wymaga tego konkretna czynność i zawsze kontroluj moment odblokowania oraz ponownego zastrzeżenia.
Co zrobić natychmiast po podejrzeniu wyłudzenia mimo zastrzeżenia: reklamacja, zawiadomienie i cofnięcie zgód?
W skrócie: wstrzymaj proces u źródła, złóż reklamację, zawiadom organy ścigania i zabezpiecz rachunki oraz dane logowania.
Kroki są jasne. Po pierwsze, skontaktuj się z BIK oraz ze wskazaną w alercie instytucją i złóż wniosek o wstrzymanie procesu, z prośbą o potwierdzenie na e-mail. Po drugie, złóż reklamację w instytucji, powołując się na status zastrzeżonego PESEL oraz na otrzymany alert. Po trzecie, zgłoś sprawę na policję lub do prokuratury, dołączając kopie alertów i potwierdzeń. Po czwarte, cofnij zbędne zgody marketingowe, zamroź limity w bankowości i przejrzyj listę urządzeń autoryzowanych. Po piąte, pobierz Raport BIK i przeanalizuj wszystkie zapytania oraz zobowiązania.
Jak ustawić dodatkowe zabezpieczenia w banku i online: limity, powiadomienia, logowanie 2FA i biometria?
W skrócie: aktywuj silne uwierzytelnianie, ustaw limity dzienne i powiadomienia o operacjach oraz korzystaj z biometrii i 3 D Secure.
- Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA) do logowania i przelewów, preferuj powiadomienia push zamiast SMS.
- Ustaw rozsądne limity dzienne dla przelewów internetowych oraz płatności kartą, szczególnie dla transakcji zewnętrznych.
- Aktywuj powiadomienia o logowaniu, próbach dodania nowego urządzenia oraz zmianie danych kontaktowych.
- Używaj biometrii w aplikacji bankowej i zabezpiecz kartę SIM kodem PIN, aby utrudnić ataki typu SIM swap.
W aplikacji mObywatel nie musisz pamiętać o ponownym zastrzeżeniu. Wybierz opcję „Cofnij zastrzeżenie”, zaznacz pole „Automatycznie zastrzeż ponownie po upływie…” i ustaw na przykład 30 minut lub 1 godzinę. To najbezpieczniejsza metoda, która ogranicza ryzyko pozostawienia PESEL odblokowanego na dłużej niż to konieczne.
Jak monitorować i poprawiać dane w BIK oraz jak okresowo testować działanie alertów i zastrzeżenia PESEL?
W skrócie: co kwartał pobierz Raport BIK, porównaj go z alertami, a co pół roku przetestuj działanie blokady PESEL i ścieżki reakcji.
Higiena danych w BIK polega na regularnym pobieraniu Raportu BIK i porównaniu zapytań oraz zobowiązań z rzeczywistą historią. Nieprawidłowości prostuje się u źródła wpisu, czyli w instytucji, która przekazała dane do BIK. W usłudze „Zastrzeż PESEL” w mObywatel lub na gov.pl sprawdzisz także listę instytucji, które weryfikowały Twój numer i daty tych sprawdzeń. Bezpieczny test to na przykład zlecenie instytucji wykonania bezpłatnej weryfikacji tożsamości lub zapytania informacyjnego przy aktywnym zastrzeżeniu. Dokumentuj daty, godziny i zrzuty ekranu, aby mieć dowód działania systemu.
Ryzyka i czerwone flagi
- Phishing na BIK lub mObywatel, objaw to link do dopłaty symbolicznej kwoty, konsekwencją jest kradzież danych, próg działania to nigdy nie klikaj i wpisuj adres samodzielnie w przeglądarce.
- Nieaktualny numer telefonu lub adres e-mail, objawem jest brak alertów, konsekwencją spóźniona reakcja, a próg działania to aktualizacja danych przy każdej zmianie kontaktu.
- Okno bez blokady, objawem jest czasowe odblokowanie PESEL, konsekwencją ekspozycja na wyłudzenie, a rozsądny próg to maksymalnie godzina, w ściśle kontrolowanym przedziale czasu.
Checklista – jak ustawić ochronę przed wyłudzeniami
-
Ustaw zastrzeżenie PESEL
Wejdź do aplikacji mObywatel lub na gov.pl, włącz zastrzeżenie PESEL i zapisz potwierdzenie w formie zrzutu ekranu lub pliku PDF.
-
Aktywuj Alerty BIK
Załóż konto w portalu BIK, kup Alerty BIK (48 zł za rok), włącz powiadomienia SMS i e-mail oraz dodaj nadawcę do kontaktów.
-
Skonfiguruj zabezpieczenia w banku
W bankowości internetowej ustaw uwierzytelnianie dwuskładnikowe, limity dzienne przelewów i powiadomienia o logowaniu oraz transakcjach.
-
Monitoruj i koryguj dane w BIK
Co kwartał pobierz Raport BIK, porównaj zapytania i zobowiązania z własną historią i zgłaszaj błędy bezpośrednio do instytucji, która wprowadziła dane.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
W sektorze finansowym wymusza odmowę zawarcia umowy kredytowej lub pożyczkowej, jeśli PESEL jest zastrzeżony. Dodaj jednak Alerty BIK, aby wiedzieć o każdej próbie i zatrzymać proces jeszcze przed uruchomieniem środków.
Podstawowa usługa Alerty BIK kosztuje około 48 zł rocznie i obejmuje powiadomienia 24/7 o zapytaniach oraz zmianach w BIK wraz z monitoringiem darknetu. Dostępne są także pakiety, na przykład Pakiet BIK w cenie około 139 zł rocznie oraz Pakiet BIK Max w cenie około 239 zł rocznie, które łączą alerty z Raportami BIK, a także pakiety rodzinne z cenami wskazanymi w aktualnym cenniku BIK.
Przy wybranych czynnościach ma obowiązek weryfikacji statusu zastrzeżenia, na przykład przy wydaniu duplikatu karty SIM lub przy umowie ze sprzętem na raty. Dobrym nawykiem jest żądanie sprawdzenia statusu PESEL przed podpisaniem nowej umowy z wysokimi zobowiązaniami.
Zwykle alert przychodzi natychmiast po zapytaniu do BIK. Reaguj telefonicznie i mailowo w ciągu kilkunastu minut, aby wstrzymać proces i nie dopuścić do uruchomienia środków na rzecz oszusta.
Nie, Alerty BIK pełnią funkcję informacyjną i ostrzegają Cię w czasie rzeczywistym. Samą blokadę zawarcia umowy wymusza zastrzeżenie PESEL oraz Twoja szybka interwencja u źródła po otrzymaniu alertu.
Odblokuj PESEL tuż przed podpisaniem umowy i uzgodnij konkretną godzinę z instytucją. Po podpisie natychmiast przywróć status zastrzeżony. Najwygodniej jest skorzystać z opcji automatycznego ponownego zastrzeżenia w aplikacji mObywatel, ustawiając krótki czas obowiązywania okna odblokowania.
Dołącz zrzuty alertów BIK, potwierdzenie zastrzeżenia PESEL, aktualny Raport BIK, korespondencję z instytucją oraz numer sprawy z policji lub prokuratury. Dobrze jest także mieć kopię reklamacji złożonej w banku lub firmie pożyczkowej.
Nie obejmują wszystkich sytuacji. Obowiązek sprawdzania statusu zastrzeżenia PESEL dotyczy w szczególności banków, firm pożyczkowych, operatorów telekomunikacyjnych oraz notariuszy przy czynnościach wskazanych w ustawie. Część umów cywilnych, relacji B2B oraz prostych umów najmu nadal może być zawierana bez takiej weryfikacji, dlatego potrzebna jest ostrożność przy podpisywaniu dokumentów i weryfikacja tożsamości kontrahenta.
Słowniczek pojęć
Podstawa ochrony PESEL
Zastrzeżenie numeru PESEL i obowiązek jego weryfikacji przy wybranych czynnościach wynikają z ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (Dz.U. 2023 poz. 1394). Przepisy wprowadziły rejestr zastrzeżonych numerów PESEL oraz sankcje dla podmiotów, które zawrą umowę z pominięciem aktywnej blokady.
Źródła
- gov.pl – Zastrzeż PESEL, 01/06/2024 r.
- Ministerstwo Cyfryzacji – obowiązek weryfikacji, 01/06/2024 r.
- mObywatel – Zastrzeż PESEL, 2024 r.
- BIK – Alerty BIK, 2025 r.
- BIK – Cennik produktów i usług dla konsumentów, 01/04/2025 r.
- BIK – Pomoc: działanie alertów 24/7, 2025 r.
Aktualizacja artykułu: 18 listopada 2025 r.
Autor: Jacek Grudniewski
Ekspert ds. produktów finansowych oraz pasjonat rynku nieruchomości
Kontakt przez LinkedIn:
https://www.linkedin.com/in/jacekgrudniewski/
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny oraz nie stanowi porady finansowej, prawnej ani rekomendacji inwestycyjnej. Decyzje podejmujesz na własne ryzyko, treści nie uwzględniają Twojej indywidualnej sytuacji. Artykuł może zawierać linki afiliacyjne.
